Uluslararası kağıt ölçüleri nelerdir?
Kağıt ölçüleri nelerdir? Neye göre belirlenmiştir? Neden önemlidir? Matbaalar, Tasarımcılar ve Ajanslar hangi ölçüleri kullanıyor? Kartvizitin, broşürün ölçüsü nedir? Kağıt ve ölçü… Bu iki kelime matbaa sektörümüzün temel taşlarını oluşturan metalardır. İstisnalar da olsa, genel manada evrensel olan bu metalar kendi içlerinde sayısız türlere ayrılmaktadır. Fakat biz, gerek matbaa sektöründe gerekse günlük hayatımızda karşımıza çıkan kağıtlar ve ölçülerinden bahsedeceğiz. Belki farkındayız, belki değiliz ama kağıtlar hayatımızın temelini oluşturan metaların başında geliyor diyebiliriz. Farklı tür, boyut, ölçü ve hammadde ile karşımıza çıkan kağıtları kafamızı çevirdiğimiz hemen hemen her yerde görüyoruz. Peki hiç düşünüyor muyuz her gün, her yerde gördüğümüz onlarca farklı kağıdın ölçüleri ne diye? Muhtemelen hayır, açıkçası pek de gerek yok. Kesimci, kağıtçı, matbaa, grafiker, ajans vb. bir meslek ehli değilseniz bu bilgiler sizin için çok bir şey ifade etmeyebilir. İfade etmese bile bir merak ise önsözümüzü bitirip bir sonraki paragrafımızda anlatmaya başlayalım.
KAĞIT ÖLÇÜLERİ
Hayatımızı kuşatmış, ölçüleri az çok biliriz. Bu ölçüler A4, A5, A6 gibi defter, kitap ve afiş gibi varyasyonlarıyla karşımıza çıkan bilindik ölçülerdir. Pek tabi bunlarla sınırlı olmayan ölçüler, genel grup olarak da A, B, C, D gibi birçok farklı şekilde tasnif edilmişlerdir.
İçinde bulunduğumuz sektör ve hedeflediğimiz öğreti doğrultusunda B,C ve D gibi gruplara çok fazla değinmeyeceğiz. Ölçülere genel bir bakış attığımızda görüyoruz ki, düşük olan ölçü bir üstündeki ölçünün tam olarak yarısına tekabül ediyor. Ve bu da ölçülendirmenin temel mantığını basit bir şekilde bizlere göstermiş oluyor. Örnek vermek gerekirse, A5 kağıdın eni 148mm, boyu 210mm iken A4 de görüyoruz ki, A5 in boyu A4ün eni olmuş ve A5 in eni ise kendisini ikiye katlayarak 297mm olmuş A4ün boyunu ifade ediyor ve bu da hem fiziksel hem matematiksel kanıtını açıkça göstermiş oluyor. İkiye katlama mantığını rakamlarla anlamak biraz güç olabilir. Bu sebeple ölçüleri orantılı bir şekilde gösteren bir resimle devam etmemiz daha sağlıklı olacaktır.
Görselimiz anlama hususunda yardımcı olduğunu umuyorum. A7 ölçüsüne baktığında bir gariplik sezen arkadaşlarımız mutlaka vardır. Bir sonraki başlığımıza geçmeden bu konuya da değinmek istiyorum. A7 ekonomik broşür isimlendirmesini çok kez duymuşuzdur ve bu A7(!) broşürlerle çok kez karşılaşmışızdır. Peki neden elimizdeki A7 broşürler ile, evrensel olan A7 ölçüsü aynı değildir? Bu soruya belgelerle veya kaynaklarla cevap vermek imkansız diyebiliriz. Muhtemelen, A6’dan ince görüldüğü ve çok tercih edilmesine rağmen özel bir adı olmayan uzun ve ince olan bu broşür şekli, matbaa sektöründe kalıp olarak neredeyse hiç kullanılmayan A7 ölçüsünün adını almıştır. Bu isimlendirme kim tarafından gerçekleştirilmiş bilinmez, ama A7 broşür dediğiniz zaman karşınıza çıkacak broşürün evrensel A7 ölçüsüyle hiçbir alakası olmayacağına emin olabilirsiniz. Kartvizit ve türevi işler evrensel ölçülere baktığımızda özel ebat olarak karşımıza çıkmış oluyor. Şimdi geçelim bu ölçülerin nerelerde ve neden kullandığına.
HANGİ KAĞIT ÖLÇÜSÜ NERELERDE KULLANILIR?
A0
A0 ölçüsü, sıklıkla teknik mimari çizim ve afiş, poster çalışmalarında kullanılmaktadır.
A1
A1 ölçüsü de A0 ölçüsü ile yakın kullanım alanlarına sahiptir. Bu ölçü yine mimarlar, mühendisler ve tasarımcılar tarafından benzer işler için kullanılır
A2
A0 kağıdın çeyreğine eşit olan A2 kağıdı, tanıtım çalışmaları için kullanılan yaygın ebattır.
A3
A3 ölçüsü ise günlük hayatta genellikle karşımıza, gazeteler, mağaza afişleri, küçük posterler ve kullanımı az da olsa geniş çaplı broşürler şeklinde çıkmaktadır.
A4
Neredeyse en yaygın kullanılan ölçü diyebileceğimiz A4’ü sınırlandırmak pek doğru olmayacaktır. Genel hatlarıyla kullanım alanları saymak istersek de, dergiler, formlar, çok sık başvurduğumuz fotokopi kağıdı olarak, broşürler, kataloglar ve antetli kağıtlar şeklinde karşımıza çıkıyor.
A5
Grafikerlerin, ajansların sıkça tercihi olan bu ölçüyü genellikle, broşür, defter ve bloknot kullanımlarında sıkça görmemiz mümkün.
A6
A6 ölçüsü ise, tebrik kartları, özel ebat etiket, cep kitabı ve broşür olarak kullanımına sıkça rastlanılan ölçüdür.
A7
Yukarıda da belirttiğim gibi, evrensel A7 ölçüsünün kullanıldığı alan özel olmadığı sürece karşımıza çıkmamaktadır.
A8
Bu ölçü kulağa çok küçük geliyor olsa da, günlük hayatta karşımıza oyun kağıtları olarak çıkmaktadır.